Ở Morocco, mọi thứ bắt đầu vào đầu những năm 2000 với việc thành lập một cơ quan nhà nước chuyên trách (MASEN) nhằm hỗ trợ phát triển sản xuất năng lượng tái tạo quy mô lớn, theo thời gian đã dẫn đến sự hỗ trợ của Ngân hàng Thế giới trong việc tận dụng nhiều nguồn tài chính ưu đãi và không ưu đãi để mở rộng quy mô năng lượng mặt trời. Sau đó, khu vực tư nhân đã đầu tư vào hàng trăm megawatt sản xuất năng lượng mặt trời giá rẻ tại quốc gia ngập tràn ánh nắng này, nơi hiện đang tìm kiếm đầu tư cho cả năng lượng gió trên bờ và ngoài khơi.
Đây chính là ‘vòng tuần hoàn lành mạnh’ nói một cách ngắn gọn – cam kết của chính phủ dẫn đến các dự án ngày càng thành công và thu hút đầu tư tư nhân.
“Chúng tôi đã đạt được mục tiêu ban đầu là 40 phần trăm công suất lắp đặt dựa trên năng lượng tái tạo vào năm 2021 và 40 phần trăm đầu tiên là khó khăn nhất-10 phần trăm tiếp theo sẽ dễ đạt được hơn.”
Leila Benali
Bộ trưởng Bộ Chuyển đổi Năng lượng và Phát triển Bền vững, Morocco
Bộ trưởng Benali ước tính giai đoạn tiếp theo của chuyển đổi năng lượng ở Morocco sẽ yêu cầu đầu tư khoảng 1 tỷ đô la một cách nhất quán, chủ yếu từ khu vực tư nhân.
Những thành công như của Morocco được phản ánh trong một chu trình 6 bước được nêu ra trong bài báo mới của Ngân hàng Thế giới có tên “Tăng cường để giảm dần”, nhằm thu hẹp khoảng cách hiểu biết giữa các nước đang phát triển và các đối tác quốc tế về những thách thức mà các nước đang phát triển phải đối mặt để mở rộng quy mô năng lượng tái tạo và giảm dần điện than.
Việc hỗ trợ chuyển đổi rõ ràng và phối hợp được nêu trong bài báo sẽ giúp các nước thu nhập thấp và trung bình vượt qua những trở ngại lớn trong quá trình chuyển đổi. Quy mô là chưa từng có: Ướ tính cần khoảng 1 nghìn tỷ đô la mỗi năm cho đầu tư chỉ riêng cho lĩnh vực điện của các nước đang phát triển để đáp ứng các mục tiêu khí hậu. Các quốc gia này đồng thời đang cố gắng hỗ trợ nhu cầu năng lượng đang tăng lên, và để làm điều đó một cách đáng tin cậy, giá cả phải chăng và an toàn.
Quá trình chuyển đổi bị cản trở bởi chi phí vốn cao, với những tác động lan rộng khắp hệ thống năng lượng. “Các nước nghèo hơn đang mắc kẹt trong một vòng luẩn quẩn, trong đó họ phải trả nhiều tiền hơn cho điện; không thể đủ khả năng chi trả cho chi phí ban đầu của năng lượng sạch; và bị mắc kẹt trong tình trạng bị phụ thuộc vào các dự án nhiên liệu hóa thạch. Về cơ bản, họ đang trả một khoản phí gấp ba lần cho quá trình chuyển đổi năng lượng”, Demetrios Papathanasiou, Giám đốc toàn cầu về Năng lượng và Khai thác tại Ngân hàng Thế giới, cho biết. “Cạm bẫy nghèo đói đang trở thành cạm bẫy năng lượng, từ đó trở thành cạm bẫy khí hậu.”
Chu trình bắt đầu từ lãnh đạo chính phủ, được chuyển hóa thành một môi trường pháp lý và chính sách hỗ trợ, các thể chế ngày càng có năng lực và các công cụ để giảm thiểu rủi ro, tiếp theo là phân bổ dự án minh bạch và cạnh tranh, có thể cung cấp năng lượng sạch phục vụ các nhu cầu cấp thiết, bao gồm an ninh năng lượng, khả năng chi trả năng lượng và việc làm.
Cam kết mạnh mẽ của chính phủ là yếu tố quan trọng
Để khởi động chu trình này, các chính phủ cần sự hỗ trợ của tài chính khí hậu giá rẻ và ưu đãi để chuẩn bị cho quá trình chuyển đổi, tăng cường các tiện ích điện và mạng lưới của họ, và sau đó thực hiện một loạt đầu tư năng lượng sạch giá cả phải chăng. Các giai đoạn đầu của chu trình là quan trọng và báo hiệu cho các nhà đầu tư rằng đất nước đã sẵn sàng cho dòng vốn tư nhân lớn hơn để duy trì quy mô mở rộng năng lượng sạch.
“Một khu vực công mạnh mẽ sẽ tạo điều kiện cho một khu vực tư nhân mạnh mẽ—hai yếu tố này đi liền với nhau. Khi bạn có một môi trường thuận lợi hơn, điều đó sẽ giảm chi phí vốn và giúp khu vực tư nhân dễ dàng tham gia hơn.”
Alexia Latortue
Trợ lý Bộ trưởng Thương mại và Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ
Tại nhiều quốc gia khách hàng của Ngân hàng Thế giới, quá trình chuyển đổi năng lượng có nguy cơ bị đình trệ do quản trị yếu kém, trợ cấp không đúng mục tiêu và năng lực cũng như quy hoạch không đầy đủ. Báo cáo đưa ra việc mở rộng quy mô năng lượng sạch như một phần của giải pháp. Năng lượng sạch có thể bảo vệ các tiện ích khỏi biến động giá và loại bỏ nhu cầu trợ cấp không hiệu quả, giúp vực dậy ngành năng lượng và tạo ra không gian tài chính.
Việc giảm dần sử dụng than đá phụ thuộc vào việc tăng quy mô năng lượng tái tạo
Phương pháp Tăng Quy Mô để Giảm Dần nhận ra rằng chỉ bằng cách tăng quy mô để cung cấp năng lượng sạch giá cả phải chăng và có khả năng phục hồi, mới có thể giảm dần điện than một cách chính trị và tài chính khả thi. Phương pháp này cũng xác định các giải pháp như tái cấp vốn các khoản nợ của nhà máy điện than để đẩy nhanh thời điểm nghỉ hưu, giảm thiểu và quản lý rủi ro tài sản bị mắc kẹt thông qua quy hoạch và chính sách rõ ràng, cũng như tầm quan trọng của việc chuẩn bị các khung chuyển đổi công bằng cho người lao động và cộng đồng sẽ bị ảnh hưởng bởi quá trình chuyển đổi của ngành điện.
“Thất bại trong việc hành động khẩn cấp có nguy cơ khóa thế giới vào một con đường với hậu quả nguy hiểm cho khí hậu và sự phát triển. Tất cả mọi người phải cùng chung tay giúp đỡ các nước đang phát triển trong quá trình chuyển đổi năng lượng của họ.”
Axel van Trotsenburg
Tổng giám đốc điều hành cấp cao, Ngân hàng Thế giới
Đối với Morocco, Bộ trưởng Benali cho biết bà tin tưởng rằng đất nước sẽ đạt được mục tiêu 52% công suất lắp đặt năng lượng tái tạo vào năm 2030 vì các dự án thành công đang thúc đẩy đầu tư mới – đây là cốt lõi của chu trình luẩn chuyển tốt đẹp.
“Chuyển đổi năng lượng không phải là một sự xa xỉ, mà là một nhu cầu thiết yếu,” bà nói. Chuyển đổi sang năng lượng sạch là một con đường dài và phức tạp, nhưng những lợi ích có thể đạt được từng bước một.
Tác giả: World Bank
