Tại Chipata, tỉnh miền Đông Zambia, những câu chuyện về những cánh rừng rậm rạp và những trận mưa dồi dào từ lâu đã là một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của người Ngoni.
Tuy nhiên, biến đổi khí hậu, cùng với các hoạt động không bền vững như san đất canh tác và đốt than củi, đã tàn phá những cánh rừng rậm rạp trước đây. Hàng tấn đất màu mỡ đã bị rửa trôi, làm giảm năng suất nông nghiệp. Tần suất lũ lụt tàn phá gia tăng, đồng thời đa dạng sinh học suy giảm. Cộng đồng hi vọng đưa cây xanh trở lại để bảo vệ môi trường, giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu, đảm bảo năng suất nông nghiệp và cải thiện sinh kế của họ.
Dự án Quản lý Cảnh quan COMACO
Nhận thức được vấn đề cấp bách trên, Ngân hàng Thế giới đã phối hợp với chính phủ Zambia và các tổ chức phi chính phủ địa phương để khởi xướng Dự án Quản lý Cảnh quan COMACO. Dự án ra đời với mục tiêu bảo vệ rừng, thúc đẩy áp dụng các biện pháp canh tác thông minh với khí hậu và quản lý rừng bền vững, góp phần cải thiện môi trường sống và sinh kế cho người dân địa phương.
Quản lý cảnh quan bền vững dựa trên các công nghệ thực tiễn đơn giản, giúp bảo vệ rừng tốt hơn, đồng thời tăng năng suất và thu nhập cho các hộ nông dân nhỏ. Do đời sống của cộng đồng trong khu vực phụ thuộc rất nhiều vào tài nguyên rừng, nên thách thức đặt ra là làm thế nào để thay đổi suy nghĩ của họ sang hướng quản lý bền vững chính những tài nguyên đó. Biến ý tưởng về Quản lý bền vững đất nông nghiệp (SALM) và Giảm thiểu Rừng bị chặt phá và Suy thoái Rừng (REDD+) từ lý thuyết thành hiện thực không phải là điều có thể đạt được trong thời gian ngắn. Đây là một quá trình đòi hỏi sự phối hợp nỗ lực của tất cả các bên liên quan, bên cạnh việc đưa ra các chính sách khuyến khích phù hợp.
Dự án đã chứng minh một số phương pháp hiệu quả mang lại lợi ích to lớn cho khí hậu và an ninh lương thực hướng đến nông nghiệp bền vững, bao gồm:
- Nông nghiệp kết hợp lâm nghiệp: Trồng cây nông nghiệp xen canh với Gleditsia (Gliricidia sepium), một loại cây phân xanh có khả năng cố định nitơ trong đất.
- Trải thảm phủ đất và giữ lại tàn dư thực vật (không đốt sinh khối): Giúp cải tạo đất và giữ ẩm.
- Luân tác – luân canh: Thay đổi các loại cây trồng theo mùa vụ để duy trì độ phì nhiêu của đất và giảm sâu bệnh. Đồng thời kết hợp trồng các loại cây họ đậu để cải tạo đất.
- Ủ phân: Biến đổi chất thải hữu cơ thành phân bón.
Thành công vang dội
Dự án COMACO đã nhận được sự tham gia tích cực của cộng đồng người Ngoni. Các trưởng làng, già làng và người dân địa phương đã phối hợp chặt chẽ với ban quản lý dự án để triển khai các hoạt động bảo vệ rừng, áp dụng các kỹ thuật canh tác mới và tham gia vào các chương trình phát triển kinh tế.
Nhờ sự hợp tác và nỗ lực chung, Dự án COMACO đã đạt được nhiều thành tựu to lớn:
- Bảo vệ và phục hồi rừng: Hơn 111.200 ha rừng cộng đồng được bảo vệ và phục hồi, góp phần tăng cường đa dạng sinh học và giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu.
- Nâng cao năng suất nông nghiệp: Hơn 19.000 nông dân đã được tập huấn và áp dụng các kỹ thuật canh tác mới như nông lâm kết hợp, phủ rơm rạ, luân canh cây trồng và làm phân hữu cơ, giúp tăng năng suất cây trồng và cải thiện thu nhập cho người dân.
- Giảm thiểu khí thải nhà kính: Dự án đã góp phần giảm thiểu lượng khí thải nhà kính khoảng 264.578 tấn CO2, tương đương với việc loại bỏ 57.160 xe ô tô khỏi đường trong một năm hoặc hạn chế đốt 292 triệu pound than.
- Cải thiện sinh kế: Nhờ việc tham gia vào các hoạt động bảo vệ rừng và phát triển kinh tế, người dân địa phương có thu nhập tăng lên, đời sống được cải thiện. Tổng cộng 885.200 USD đã được trả cho các bên tham gia cho việc giảm phát thải do dự án mang lại. Hình thức “trả tiền cho kết quả” này được kỳ vọng sẽ thúc đẩy nỗ lực tập thể từ cấp quốc gia đến cấp địa phương, qua đó mang lại những lợi ích to lớn về môi trường và xã hội.
Bài học kinh nghiệm quý báu
Thành công của Dự án COMACO là minh chứng cho sức mạnh của sự hợp tác giữa chính phủ, tổ chức phi chính phủ và cộng đồng địa phương trong việc bảo vệ môi trường và cải thiện sinh kế. Dự án đã tạo ra bài học kinh nghiệm quý báu cho các nỗ lực bảo tồn thiên nhiên và phát triển bền vững khác trên thế giới.
Dự án COMACO đã tạo ra nền tảng vững chắc cho việc bảo vệ môi trường và phát triển bền vững tại khu vực. Hiện nay, các bên liên quan đang tiếp tục hợp tác để triển khai các dự án tiếp theo nhằm nâng cao hiệu quả bảo vệ rừng, mở rộng áp dụng các kỹ thuật canh tác thông minh với khí hậu và phát triển các mô hình kinh tế bền vững cho người dân địa phương.
Dự án Quản lý Cảnh quan COMACO là một điển hình thành công trong việc bảo vệ môi trường và cải thiện sinh kế cho người dân địa phương thúc đẩy nông nghiệp bền vững. Dự án đã mang lại những lợi ích to lớn về môi trường, xã hội và kinh tế cho khu vực, đồng thời tạo ra bài học kinh nghiệm quý báu cho các nỗ lực bảo tồn thiên nhiên và phát triển bền vững trên toàn cầu.
Nguồn: MUBANGA
