Trung Quốc, nhà sản xuất nhiên liệu sinh học từ dầu ăn đã qua sử dụng (UCO – used cooking oil) lớn nhất thế giới, sẽ sớm hết UCO khi nhu cầu từ châu Âu và Mỹ tăng cao, một phân tích gần đây của tổ chức phi lợi nhuận Transport & Environment cho thấy.
Trung Quốc, nhà sản xuất nhiên liệu sinh học từ dầu ăn đã qua sử dụng (UCO) hàng đầu thế giới, đang trên bờ vực cạn kiệt nguồn cung dầu thải của mình do nhu cầu từ châu Âu và Mỹ vượt xa nguồn lực sẵn có, theo một nghiên cứu mới của Transport & Environment (T&E), một tổ chức phi lợi nhuận hàng đầu ủng hộ giao thông và năng lượng sạch.
Nghiên cứu được thực hiện bởi Stratas Advisors thay mặt T&E, đánh giá khả năng thu gom của các quốc gia sản xuất UCO lớn và tiết lộ rằng Trung Quốc đã xuất khẩu hơn một nửa UCO của mình để sử dụng trong vận tải của châu Âu và Mỹ. Điều này là trước khi dự kiến ngành hàng không sẽ tăng gấp ba nhu cầu UCO vào năm 2030 để đáp ứng mục tiêu nhiên liệu hàng không bền vững (sustainable aviation fuel – SAF). T&E ủng hộ hạn chế nhập khẩu UCO không bền vững và có nguồn gốc đáng ngờ.
Châu Âu tiêu thụ 130.000 thùng dầu ăn đã qua sử dụng mỗi ngày, gấp tám lần tỷ lệ thu gom của mình. Với việc Mỹ hiện đang sử dụng 40.000 thùng mỗi ngày sau khi thực hiện Đạo luật Giảm phát của Biden, cả hai khu vực đang nhập khẩu ngày càng nhiều UCO từ Trung Quốc, Indonesia và Malaysia. Hiện tại, EU nhập khẩu hơn 80% UCO của mình, với riêng Trung Quốc chiếm 60% lượng nhập khẩu này. Tuy nhiên, khi các hãng hàng không tham gia, nhu cầu vượt quá khả năng thu gom bền vững.
Cian Delaney, nhà vận động chiến dịch nhiên liệu sinh học tại T&E, tuyên bố: “Châu Âu sẽ không thể thu gom đủ dầu ăn thừa để dùng làm nhiên liệu cho máy bay. Chỉ riêng mục tiêu của Ryanair – hãng hàng không giá rẻ của Ireland cho năm 2030 đã tiêu thụ hết lượng UCO của châu Âu, trong khi tất cả UCO ở Trung Quốc sẽ không đủ để khử cacbon cho các hãng hàng không, ô tô và xe tải của châu lục này. UCO chỉ có thể đóng một vai trò hạn chế trong việc khử cacbon ngành vận tải. Châu Âu cần ngừng nhập khẩu dầu thải khắp thế giới và nên tập trung vào việc sử dụng các nguồn nhiên liệu sạch khác có sẵn trong khu vực”.
Gian lận nhãn hiệu
Yêu cầu toàn cầu về dầu ăn đã qua sử dụng (UCO) dự kiến sẽ tăng mạnh khi các mục tiêu nhiên liệu hàng không có hiệu lực. Mục tiêu của Ryanair là vận hành 12,5% chuyến bay của mình bằng UCO vào năm 2030. Để đạt được mục tiêu này, Ryanair sẽ cần sử dụng tất cả UCO ở châu Âu. Nghiên cứu chỉ ra rằng để đáp ứng các mục tiêu SAF toàn cầu vào năm 2030, cần ít nhất gấp đôi lượng UCO có thể thu thập được tại Mỹ, châu Âu và Trung Quốc cộng lại.
Nghiên cứu này còn chỉ ra một vấn đề đáng lo ngại khác là khả năng gian lận. Mặc dù Trung Quốc nói rằng họ thu gom và xuất khẩu được rất nhiều dầu ăn thừa, nhưng thực tế lại có một thị trường chợ đen rất lớn chuyên buôn bán dầu mỡ bẩn. Điều này cho thấy người Trung Quốc đang sử dụng một lượng dầu ăn thừa rất lớn ngay trong nước. Vì vậy, có thể Trung Quốc đang khai báo sai số lượng dầu ăn thừa mà họ thu gom được, thậm chí có thể họ đang lấy dầu ăn mới để giả làm dầu ăn đã qua sử dụng và xuất khẩu.
Dữ liệu cho thấy Malaysia, một nhà sản xuất dầu cọ lớn, xuất khẩu UCO gấp ba lần lượng thu thập được. Phần lớn UCO này đi qua Hà Lan hoặc đến Vương quốc Anh, nơi có một trong những mục tiêu SAF cao nhất. Delaney nói thêm, “Thực tế Malaysia xuất khẩu UCO gấp ba lần lượng thu thập được cho thấy gian lận gần như chắc chắn đang xảy ra trên quy mô lớn. Với việc Malaysia là một trong những nhà sản xuất dầu cọ lớn nhất thế giới, điều này sẽ cho thấy mạnh mẽ rằng UCO chỉ đơn giản là một cửa hậu cho dầu cọ.” Như đã biết, sản xuất dầu cọ có liên quan chặt chẽ đến nạn phá rừng.
Các số liệu cho thấy Malaysia, một nước sản xuất dầu cọ rất nhiều, đã xuất khẩu dầu ăn thừa gấp ba lần so với lượng dầu ăn thừa mà họ thu gom được. Phần lớn UCO này đi qua Hà Lan hoặc đến Vương quốc Anh, nơi có một trong những mục tiêu SAF cao nhất. Ông Delaney cho rằng việc Malaysia xuất khẩu nhiều dầu ăn thừa như vậy chắc chắn có gian lận xảy ra. Bởi vì Malaysia là một nước sản xuất dầu cọ lớn, nên có thể họ đang trộn dầu cọ vào dầu ăn thừa để xuất khẩu. Điều này có nghĩa là việc sử dụng dầu ăn thừa làm nhiên liệu sinh học thực chất chỉ là một cách để xuất khẩu hàng loạt dầu cọ, trong khi sản xuất dầu cọ lại gây ra nhiều vấn đề môi trường như phá rừng.
Dữ liệu của Stratas cũng cho thấy việc thu thập UCO ở châu Á rẻ hơn khoảng 30% so với ở châu Âu. Trong hai năm qua, thị trường nhiên liệu sinh học châu Âu đã bị ngập tràn bởi UCO nhập khẩu từ Trung Quốc, khiến giá thị trường giảm mạnh từ khoảng 2.250 euro/tấn xuống còn 1.100 euro.
T&E cho rằng châu Âu có thể tăng gấp đôi lượng UCO thu thập được nếu giảm nhập khẩu từ Trung Quốc.
Tổ chức Stratas cho rằng nguyên nhân khiến UCO và nhiên liệu sinh học pha dầu ăn thừa ở châu Âu tăng lên là do các nhà máy sản xuất nhiên liệu sinh học tự khai báo và kiểm tra nguồn nguyên liệu đầu vào một cách không đầy đủ. T&E kêu gọi Liên minh châu Âu (EU) cần thay đổi cách quản lý, từ việc để các doanh nghiệp tự quản lý sang việc tăng cường kiểm soát chặt chẽ hơn từ phía chính phủ. Ngoài ra, T&E cũng đề nghị các Chính phủ loại trừ UCO nhập khẩu ra khỏi mục tiêu sử dụng nhiên liệu sinh học bền vững để ngăn chặn việc cố tình dán nhãn sai dầu nguyên chất là ‘đã qua sử dụng’.
Kêu gọi quy định nghiêm ngặt hơn
Ủy ban châu Âu đã phản ứng với tình hình trên bằng cách áp đặt thuế chống bán phá giá lên đến 36,4% đối với nhập khẩu dầu sinh học từ Trung Quốc. Các tổ chức phi lợi nhuận như T&E hoan nghênh biện pháp này như một bước đi đúng hướng để hạn chế nhập khẩu nhiên liệu sinh học từ dầu ăn đã qua sử dụng đáng ngờ. Mặc dù họ chỉ ra rằng điều này sẽ không đủ để ngăn chặn dầu cọ bị dán nhãn sai để lừa đảo và xâm nhập vào thị trường châu Âu.
Cian Delaney nói: “Châu Âu hoàn toàn phụ thuộc vào dầu ăn đã qua sử dụng không thể xác minh được từ các quốc gia xa xôi như Trung Quốc. Các hạn chế đối với nhập khẩu từ Trung Quốc là một bước đi đúng hướng, tuy nhiên, chỉ riêng thuế chống bán phá giá sẽ không đủ để giải quyết gian lận UCO. Nếu không cải cách toàn bộ hệ thống kiểm tra nguồn gốc, châu Âu sẽ cứ mãi chạy theo những kẻ gian lận. Thay vì khuyến khích nhập khẩu dầu ăn thừa không rõ nguồn gốc, châu Âu cần đặt ra những quy định chặt chẽ hơn để kiểm soát chất lượng và nguồn gốc của dầu ăn đã qua sử dụng.”
Nguồn: T&E
