Sự gia tăng đáng báo động của ô nhiễm nhựa đang đe dọa sức khỏe cộng đồng, sinh kế và môi trường của chúng ta. Khoảng 11 triệu tấn chất thải nhựa đổ ra đại dương mỗi năm, chiếm tới 85% tổng lượng ô nhiễm biển. Người ta ước tính có hàng nghìn tỷ mảnh nhựa trong đại dương, tích tụ thành những bãi rác khổng lồ, vi nhựa gây ung thư trong chuỗi thức ăn của chúng ta và gây ô nhiễm các hệ sinh thái toàn cầu. Nếu tình trạng này tiếp diễn, tổng trọng lượng nhựa trong đại dương dự kiến sẽ vượt quá tổng trọng lượng của tất cả các loài cá vào năm 2050.
Đông Nam Á là một điểm nóng về ô nhiễm nhựa, chủ yếu do quá trình đô thị hóa nhanh chóng, tầng lớp trung lưu đang phát triển và cơ sở hạ tầng quản lý chất thải kém phát triển. Các quốc gia như Indonesia, Philippines, Việt Nam và Thái Lan là một số nước đóng góp chính vào chất thải nhựa quản lý kém, trong khi các quốc gia như Campuchia và Lào đang phải vật lộn với các vấn đề về chất thải nhựa ngày càng tăng, gây áp lực cho các hệ thống quản lý chất thải hiện có. Trong các quốc gia thành viên ASEAN (AMS), hơn một nửa lượng chất thải được tạo ra không được thu gom và ít hơn một phần tư được tái chế.
Một cách tiếp cận khu vực đối với một thách thức toàn cầu
Tính chất xuyên biên giới của các mảnh vỡ nhựa biển đòi hỏi một cách tiếp cận khu vực đối với vấn đề toàn cầu này. Nhận thức được điều này, năm 2021, ASEAN đã ra mắt Kế hoạch hành động khu vực về chống rác thải biển tại các quốc gia thành viên ASEAN (2021-2025) – Regional Action Plan for Combating Marine Debris in the ASEAN Member States (2021-2025) (RAP). Chiến lược toàn diện này phác thảo mười bốn hành động ưu tiên để thực hiện ở cấp khu vực và quốc gia nhằm tăng cường chính sách, xây dựng năng lực và nhận thức, cũng như thu hút khu vực tư nhân.
*Việc thiết kế RAP được Ngân hàng Thế giới hỗ trợ với kinh phí từ PROBLUE, một quỹ tín thác đa nhà tài trợ hỗ trợ phát triển bền vững tài nguyên biển và ven biển. Việc thực hiện được hỗ trợ thông qua chương trình tư vấn “Giải quyết ô nhiễm nhựa biển khu vực ở Đông Á và Thái Bình Dương” của Ngân hàng Thế giới. Nhờ sự đóng góp của một số đối tác tài trợ , chương trình tạo ra kiến thức khu vực về các chủ đề bao gồm tiêu chuẩn bao bì nhựa, thương mại chất thải khu vực và phương pháp đánh giá ô nhiễm nhựa.
Các nghiên cứu cụ thể về nhựa cũng được thực hiện ở Campuchia, Indonesia, Lào, Malaysia, Philippines, Thái Lan và Việt Nam – đánh giá tiềm năng thị trường đối với nhựa tái chế, xác định các sản phẩm nhựa rò rỉ nhiều nhất và tạo điều kiện cho việc xây dựng các kế hoạch hành động quốc gia để giảm thiểu ô nhiễm nhựa và loại bỏ dần nhựa dùng một lần.
Dựa trên những nỗ lực này, Chương trình hợp tác khu vực Đông Nam Á về chống rác thải nhựa biển – Southeast Asia Regional Program on Combating Marine Plastics (SEA-MaP) đã được phát triển. Được tài trợ thông qua khoản tài trợ 20 triệu đô la từ Hiệp hội Phát triển Quốc tế (IDA), SEA-MaP hỗ trợ mười trong số mười bốn hành động ưu tiên được xác định trong RAP, bao gồm hỗ trợ chính sách, đổi mới, xây dựng năng lực, tiếp cận cộng đồng và tham gia của khu vực tư nhân. Sáng kiến khu vực đổi mới này nhằm mục đích giảm tiêu thụ nhựa, nâng cao tái chế và giảm thiểu rò rỉ để ngăn ngừa ô nhiễm nhựa trên đất liền và biển ở Đông Nam Á.
CÔNG TY CỔ PHẦN SÀN GIAO DỊCH TÍN CHỈ CA…
Một số thông tin của chươngtrình SEA-MaP
SEA-MaP cũng tạo điều kiện cho các khoản đầu tư cấp quốc gia để cải thiện quản lý chất thải. Một ví dụ là Dự án cải thiện quản lý chất thải rắn và nhựa Campuchia, một dự án trị giá 60 triệu đô la được tài trợ bởi IDA, với thêm 3 triệu đô la từ PROBLUE, được phê duyệt vào tháng 5 năm 2023. Dự án này nhằm mục đích tăng cường quản lý chất thải và nhựa ở Campuchia, nâng cao hiệu suất của khu vực tư nhân trong các dịch vụ chất thải và cải thiện hệ thống phí chất thải. Dự án dự kiến sẽ mở rộng thu gom chất thải cho nhiều hộ gia đình hơn, tăng cường năng lực xử lý chất thải chôn lấp và hỗ trợ các chính sách và tiêu chuẩn mới để giảm chất thải và nhựa biển.
Đổi mới toàn diện, lan tỏa tác động
SEA-MaP tận dụng sức mạnh tập hợp và sự hiện diện toàn cầu của Ngân hàng Thế giới để thực hiện các hoạt động xây dựng năng lực và cơ hội để mở rộng quy mô tác động đáng kể. Các hoạt động cũng hỗ trợ các nỗ lực của AMS để đóng góp hiệu quả vào các cuộc đàm phán về hiệp ước nhựa toàn cầu đang diễn ra cho đến năm 2024. Điều này rất quan trọng để đảm bảo hiệp ước phù hợp với thực tế và nhu cầu độc đáo của khu vực và các hành động quốc tế trong tương lai bổ sung cho các nỗ lực địa phương để giải quyết ô nhiễm nhựa và chuyển sang nền kinh tế tuần hoàn cho nhựa.
Khu vực tư nhân cũng đóng vai trò quan trọng trong việc khuếch đại tác động của dự án. Do đó, chương trình nhằm mục đích tạo ra một môi trường chính sách thuận lợi cho đầu tư vào các giải pháp ô nhiễm nhựa và huy động tài chính tư nhân cho các đổi mới, chẳng hạn như mô hình kinh doanh tái sử dụng và bổ sung bao bì, cũng như công nghệ phân loại chất thải. Ngoài ra, một nền tảng khu vực về kiến thức và hỗ trợ thực hiện Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) sẽ được thành lập. Nền tảng EPR sẽ xây dựng dựa trên kinh nghiệm ban đầu về thực hiện EPR ở Philippines và trao đổi kiến thức về EPR với Hàn Quốc, sẽ cung cấp những hiểu biết về sự hỗ trợ cần thiết trong khu vực.
Cuối cùng, cách tiếp cận của SEA-MaP cung cấp một khuôn khổ chiến lược khu vực thống nhất nhằm củng cố các chính sách quốc gia và thúc đẩy đổi mới và hành động của khu vực tư nhân. Với trọng tâm vào các giải pháp thực tiễn, chương trình khu vực này không chỉ là một phản ứng mà là một chiến lược hành động chủ động. Sáng kiến tiên phong này đang giúp Đông Nam Á đảo ngược tình trạng khủng hoảng ô nhiễm nhựa và cung cấp một mô hình đầy hứa hẹn cho các hoạt động tương lai ở các khu vực khác.
Nguồn: Benoît Bosquet
