- Sáng kiến “Tiêu dùng trách nhiệm – Hạn chế rác thải” của Diễn đàn Kinh tế Thế giới đang thúc đẩy mô hình tái sử dụng và hướng đến một thế giới không còn ô nhiễm nhựa.
- Một nửa sản lượng nhựa toàn cầu được sử dụng một lần và chỉ có 9% nhựa được tái chế; chỉ dựa vào tái chế sẽ không giải quyết được vấn đề rác thải.
- Để giải quyết vấn đề này, sáng kiến đã công bố hướng dẫn đo lường tiêu chuẩn, giúp các tổ chức theo dõi tiến độ tái sử dụng một cách thống nhất và hiệu quả.
Tác động của mua sắm bền vững
Sáng kiến “Tiêu dùng trách nhiệm – Hạn chế rác thải” của Diễn đàn Kinh tế Thế giới đang hợp tác với các đối tác để nhanh chóng mở rộng quy mô các mô hình tái sử dụng nhằm loại bỏ rác thải nhựa.
Hiện nay, một nửa sản lượng nhựa toàn cầu được sử dụng một lần và chỉ có 9% nhựa được tái chế. Nghiên cứu cho thấy chỉ cần tái sử dụng 10% sản phẩm nhựa có thể giảm 50% lượng rác thải nhựa ra đại dương.
Nhận thức được vấn đề cấp bách này, sáng kiến “Tiêu dùng trách nhiệm – Hạn chế rác thải” của Diễn đàn Kinh tế Thế giới đã ra đời, tiên phong thúc đẩy mô hình tái sử dụng từ tháng 1 năm 2019. Họ đã tập hợp các công ty khởi nghiệp hàng đầu, các công ty tiêu dùng, các tổ chức phi lợi nhuận và chính phủ để mở đường cho tiêu dùng có trách nhiệm và các mô hình mua sắm bền vững. Những cách tiếp cận tiến bộ này đã tạo ra sự thay đổi đột phá trong các ngành công nghiệp lớn như thực phẩm, đồ uống, chăm sóc cá nhân và chăm sóc gia đình.
Ban đầu, sáng kiến tập trung hỗ trợ các nhà đổi mới khi các mô hình tái sử dụng còn đang trong giai đoạn phát triển. Tiên phong trong lĩnh vực này là một công ty khởi nghiệp tại Hoa Kỳ. Họ đã xây dựng thành công một hệ sinh thái tuần hoàn, giúp việc mua bán và thu gom các sản phẩm dùng một lần phiên bản tái sử dụng và có thể trả lại trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết.
Một công ty khác ở Chile cho phép người tiêu dùng nạp lại các sản phẩm như thực phẩm khô, chất tẩy rửa dạng lỏng và các sản phẩm chăm sóc cá nhân tại các trạm phân phối đặc biệt bằng hộp đựng tái sử dụng. Năm 2021, công ty này đã tái sử dụng hơn 230.000 bao bì nhựa, tương đương với hơn 30 tấn nhựa. Những công ty khởi nghiệp tiên phong này đã nâng cao tham vọng chung để giảm chất thải nhựa bằng cách giảm bao bì nhựa dùng một lần thông qua các mô hình tái sử dụng.
Sáng kiến của Diễn đàn tiếp tục hỗ trợ các công ty tiên phong trong việc cách mạng hóa mô hình tiêu dùng. Các công ty tiêu dùng toàn cầu đang hợp tác với Diễn đàn và các công ty khởi nghiệp để đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng mong muốn hướng đến cuộc sống bền vững.
Tóm lại, sáng kiến “Tiêu dùng trách nhiệm – Hạn chế rác thải” đã và đang mang đến cho người tiêu dùng nhiều cơ hội tiếp cận với các mô hình tái sử dụng, cung cấp giải pháp thay thế tiện lợi, giá cả phải chăng và bền vững hơn so với các sản phẩm dùng một lần. Đây là bước tiến quan trọng trong cuộc chiến chống rác thải nhựa, hướng đến tương lai không rác thải cho Trái Đất.
Thách thức của rác thải nhựa
Lượng rác thải nhựa đang gia tăng chóng mặt, nhiều đến mức vượt qua cả lượng cá trong đại dương, đó là viễn cảnh ảm đạm mà các nhà khoa học dự đoán vào năm 2050.
Hơn cả “dấu chân rác thải” khổng lồ, việc sản xuất nhựa còn là gánh nặng cho môi trường khi nó thải ra lượng khí carbon khổng lồ do bản chất là sản phẩm phụ của dầu mỏ. Bao bì nhựa dùng một lần không chỉ gây ô nhiễm mà còn là mối nguy hại cho nền kinh tế, với 95% giá trị bị mất đi sau lần sử dụng đầu tiên, tương đương 100 tỷ USD mỗi năm. Tác động tiêu cực của rác thải nhựa không chỉ dừng lại ở môi trường mà còn đe dọa sức khỏe con người. Tháng 3 năm 2022, các nhà khoa học lần đầu tiên phát hiện vi nhựa trong máu người, đánh dấu bước ngoặt đáng lo ngại.
Nhận thức của người tiêu dùng về vấn đề rác thải nhựa cũng đang được nâng cao. Theo một cuộc khảo sát gần đây của công ty Ipsos, 88% người dân trên toàn thế giới ủng hộ một hiệp ước quốc tế nhằm giải quyết vấn đề ô nhiễm nhựa. Hiện tại, các cuộc đàm phán của Liên Hợp Quốc đang được tiến hành để xây dựng một thỏa thuận ràng buộc về mặt pháp lý vào cuối năm 2024.
Cách tiếp cận để giảm thiểu nhựa dùng một lần
Sáng kiến “Tiêu dùng trách nhiệm – Hạn chế rác thải” là một nỗ lực chung của cộng đồng doanh nghiệp toàn cầu và tổ chức khu vực công nhằm xây dựng khung đánh giá tính khả thi về kinh tế cho việc tái sử dụng, từ đó thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang mô hình kinh tế tuần hoàn.
Sáng kiến này không chỉ tập trung vào việc xây dựng khung đánh giá mà còn cung cấp các hướng dẫn toàn diện về an toàn sức khỏe, thiết kế và các cân nhắc về đô thị, hỗ trợ các nhà thực hành và hoạch định chính sách trong việc phổ biến mô hình tái sử dụng.
Bắt đầu từ đầu năm 2022, một liên minh gồm các công ty tiêu dùng hàng đầu (Coca-Cola, Nestle, PepsiCo, Unilever và Walmart) cùng các tổ chức phi lợi nhuận (Quỹ Ellen MacArthur, Greenpeace và Quỹ Quốc tế Bảo vệ Thiên nhiên) đã hợp tác để thống nhất phương pháp đo lường tiến độ tái sử dụng trên quy mô toàn ngành và toàn khu vực.
Việc thống nhất này là vô cùng quan trọng bởi vì ngày càng nhiều công ty và chính phủ đặt ra mục tiêu cụ thể về tái sử dụng. Ví dụ, PepsiCo và Coca-Cola cam kết cung cấp 20% và 25% lượng đồ uống trên toàn cầu thông qua bao bì tái sử dụng vào năm 2030.
Trước Kỳ họp Diễn đàn Hàng năm 2024, sáng kiến đã công bố “Hướng dẫn đo lường tái sử dụng được chuẩn hóa”, là kết quả của ý kiến đóng góp từ các nhóm làm việc, kết quả thử nghiệm các số liệu đo lường tái sử dụng và đề xuất của nhóm. Đồng thời, các nhóm làm việc vẫn đang nỗ lực tìm kiếm sự hội tụ về các lĩnh vực then chốt trong sách trắng, và tiếp tục thu thập ý kiến phản hồi từ các bên liên quan để hoàn thiện hướng dẫn trong thời gian tới.
Nhận thức được tầm quan trọng của khung chính sách thuận lợi cho tái sử dụng và đo lường tái sử dụng, sáng kiến đã hợp tác chặt chẽ với Ủy ban và Nghị viện Châu Âu để đưa ra các biện pháp về tái sử dụng và nạp lại trong Quy định Bao bì và Chất thải Bao bì mới của EU. Sáng kiến cũng tích cực thúc đẩy nỗ lực đưa tái sử dụng trở thành một phần cốt lõi của thỏa thuận của Liên Hợp Quốc về ô nhiễm nhựa.
Nguồn: Centre for Nature and Climate
