Các hoạt động của con người đang khiến nhiệt độ thế giới tăng lên, với hậu quả là các đợt nắng nóng dữ dội hơn và mực nước biển dâng cao. Tình hình có thể sẽ trở nên tồi tệ hơn trong những thập kỷ tới, nhưng các nhà khoa học cho rằng hành động cấp bách có thể hạn chế những tác động tồi tệ nhất của biến đổi khí hậu.
Biến đổi khí hậu là gì?
Biến đổi khí hậu là sự thay đổi lâu dài về nhiệt độ trung bình và điều kiện thời tiết của Trái Đất.
Trong thập kỷ qua, trung bình Trái Đất ấm hơn khoảng 1,2°C so với cuối thế kỷ 19.
Điều đáng lo ngại là tình trạng nóng lên toàn cầu đã vượt qua mức quan trọng. Nhiệt độ trung bình toàn cầu trong khoảng thời gian 12 tháng từ tháng 2 năm 2023 đến tháng 1 năm 2024 đã cao hơn 1,5°C so với mức nền của cuối thế kỷ 19. Con số này được ghi nhận sau khi năm 2023 được tuyên bố là năm nóng nhất từng được ghi nhận.
Sự gia tăng nhiệt độ này là do biến đổi khí hậu do con người gây ra và được thúc đẩy bởi hiện tượng thời tiết tự nhiên El Niño.
Con người gây ra biến đổi khí hậu như thế nào?
Mặc dù khí hậu Trái Đất luôn thay đổi theo thời gian do các yếu tố tự nhiên như El Nino, nhưng theo Ủy ban Liên Chính phủ về Biến đổi Khí hậu của Liên Hợp Quốc (IPCC), các nguyên nhân tự nhiên không thể giải thích được sự nóng lên đặc biệt nhanh chóng trong thế kỷ vừa qua.
IPCC cho biết, biến đổi khí hậu lâu dài này là do hoạt động của con người gây ra, chủ yếu từ việc sử dụng rộng rãi nhiên liệu hóa thạch – than, dầu và khí đốt – trong nhà ở, nhà máy và phương tiện giao thông.
Khi nhiên liệu hóa thạch được đốt cháy, chúng thải ra các khí nhà kính – chủ yếu là carbon dioxide (CO2) vào khí quyển. CO2 này giữ nhiệt khiến Trái Đất nóng lên
Kể từ khi Cách mạng Công nghiệp bắt đầu – thời điểm con người bắt đầu đốt một lượng lớn nhiên liệu hóa thạch – lượng CO2 trong khí quyển đã tăng khoảng 50%. CO2 được giải phóng từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch có dấu vân tay hóa học đặc biệt, khác với CO2 từ các nguồn tự nhiên.
Những ảnh hưởng của biến đổi khí hậu cho đến nay là gì?
Mức tăng nhiệt độ trung bình toàn cầu 1,2°C trong thập kỷ qua có vẻ nhỏ bé, nhưng thực tế nó đã gây ra những tác động to lớn đến môi trường và cuộc sống con người, bao gồm:
- Các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt thường xuyên và dữ dội hơn, chẳng hạn như nắng nóng và mưa lớn
- Sông băng và tảng băng tan chảy nhanh chóng, góp phần làm mực nước biển dâng cao
- Diện tích băng biển Bắc Cực giảm mạnh
- Đại dương nóng lên
Cuộc sống của con người cũng đang thay đổi.
Ví dụ, một số khu vực ở Đông Phi phải hứng chịu hạn hán tồi tệ nhất trong 40 năm, khiến hơn 20 triệu người có nguy cơ bị đói nghiêm trọng. Năm 2022, nắng nóng dữ dội ở châu Âu dẫn đến gia tăng bất thường số người chết.
Tại sao 1,5°C lại quan trọng và biến đổi khí hậu trong tương lai sẽ ảnh hưởng đến thế giới như thế nào?
Nếu không phải là 1,5°C
Theo Ủy ban Liên Chính phủ về Biến đổi Khí hậu (IPCC), nhiệt độ trung bình càng tăng thì tác động của biến đổi khí hậu càng trở nên tồi tệ hơn. Nghiên cứu khoa học chưa hoàn toàn chắc chắn, nhưng hậu quả của việc nhiệt độ toàn cầu tăng 2°C so với 1,5°C có thể bao gồm:
- Số ngày nắng nóng khắc nghiệt trung bình sẽ nóng hơn 4°C ở các vùng vĩ độ trung bình (các khu vực bên ngoài vùng cực và vùng nhiệt đới),
- Mực nước biển dâng cao hơn 0,1m so với mức 1,5°C, khiến thêm tối đa 10 triệu người phải hứng chịu các sự kiện bao gồm lũ lụt thường xuyên hơn.
- Hơn 99% rạn san hô sẽ bị mất, so với mức 70-90% ở mức 1,5°C.
- Số lượng thực vật và động vật có xương sống bị ảnh hưởng bởi điều kiện khí hậu không phù hợp sẽ tăng gấp đôi
- Vào năm 2050, có thể có thêm hàng trăm triệu người phải đối mặt với các rủi ro liên quan đến khí hậu và dễ rơi vào cảnh nghèo đói so với mức 1,5°C.
Ngưỡng tới hạn
Lời kêu gọi hạn chế mức tăng nhiệt độ dưới 1,5°C nhằm tránh vượt qua các “tipping point” (ngưỡng tới hạn). Khi vượt qua các ngưỡng này, những thay đổi có thể diễn ra đột ngột và không thể đảo ngược, chẳng hạn như sự tan chảy của tảng băng Greenland. Tuy nhiên, vị trí chính xác của ngưỡng tới hạn này vẫn chưa rõ ràng.
Theo Ủy ban Liên Chính phủ về Biến đổi Khí hậu (IPCC), khoảng 3,3 đến 3,6 tỷ người dễ bị tổn thương do biến đổi khí hậu.
Những người sống ở các nước nghèo dự kiến sẽ phải chịu thiệt hại nặng nề nhất vì họ có ít nguồn lực để thích ứng. Điều này dẫn đến những câu hỏi về tính công bằng, bởi vì những nơi này thường chỉ chịu trách nhiệm cho một tỷ lệ nhỏ khí thải nhà kính.
Tuy nhiên, các tác động dây chuyền có thể lan rộng trên các khu vực rộng lớn. Ví dụ, mất mùa do thời tiết khắc nghiệt có thể làm tăng giá lương thực toàn cầu.
Các Chính phủ đang làm gì để ứng phó với biến đổi khí hậu?
Trong một thỏa thuận quan trọng được ký kết tại Paris vào năm 2015, gần 200 quốc gia đã cam kết cố gắng giữ mức nóng lên toàn cầu ở mức 1,5°C.
Để đạt được điều này, lượng phát thải CO2 “ròng bằng 0” cần đạt được vào năm 2050. Ròng bằng 0 có nghĩa là giảm thiểu khí thải nhà kính càng nhiều càng tốt và loại bỏ bất kỳ lượng khí thải còn lại nào khỏi bầu khí quyển.
Hầu hết các quốc gia đều có hoặc đang cân nhắc các mục tiêu ròng bằng 0. Tuy nhiên, theo IPCC, mức khí thải nhà kính vẫn đang gia tăng nhanh chóng và thế giới “có thể” nóng lên vượt quá 1,5°C.
Tuy nhiên, đã có những tiến bộ trong một số lĩnh vực như phát triển năng lượng tái tạo và xe điện.
Các nhà lãnh đạo thế giới gặp nhau hàng năm để thảo luận về các cam kết khí hậu của họ.
Hội nghị thượng đỉnh về biến đổi khí hậu của LHQ gần đây nhất, COP28, được tổ chức tại Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất. Lần đầu tiên, các quốc gia đồng ý “góp phần” vào “từ bỏ nhiên liệu hóa thạch”, mặc dù họ không bị buộc phải hành động.
THAM KHẢO: >>>> COP28: CT GROUP HỢP TÁC VỚI AIRCARBON EXCHANGE PHÁT TRIỂN LĨNH VỰC GIẢM PHÁT THẢI
Hội nghị tiếp theo, COP29, sẽ được tổ chức tại Azerbaijan vào tháng 11 năm 2024.
Cá nhân có thể làm gì để ứng phó với biến đổi khí hậu?
Mặc dù chính phủ và doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết biến đổi khí hậu, mỗi cá nhân cũng có thể góp phần tạo ra sự khác biệt. Dưới đây là một số hành động thiết thực có thể thực hiện:
- Giảm thiểu di chuyển bằng máy bay
- Tiết kiệm năng lượng
- Cải thiện hiệu quả sử dụng năng lượng cho nhà ở
- Sử dụng phương tiện di chuyển thân thiện với môi trường
- Thay đổi chế độ ăn uống
Nguồn: bbc.com
