Tóm tắt:
- Đất không chỉ để trồng trọt mà còn cung cấp nước sạch, bảo vệ môi trường và giúp khí hậu ổn định.
- Nông dân có thể được trả tiền khi chăm sóc đất tốt. Việc này giúp môi trường sạch hơn và khí hậu ổn định hơn.
- Để thực hiện được điều này, cần có những quy định mới và đầu tư vào nông nghiệp để giúp nông dân chuyển đổi sang phương pháp canh tác bền vững.
Đất không chỉ là nơi trồng trọt. Đất sạch còn đóng vai trò như một nhà máy xử lý nước thải tự nhiên, một ngôi nhà cho vô số sinh vật và một lá chắn bảo vệ Trái Đất khỏi biến đổi khí hậu. Khi chúng ta mua thực phẩm, giá thành thường chỉ phản ánh chi phí sản xuất, chưa bao gồm những lợi ích mà đất mang lại như lọc nước sạch, bảo vệ đa dạng sinh học. Mặt khác, các phương pháp canh tác truyền thống, sử dụng nhiều hóa chất, gây ra nhiều tác hại cho môi trường, nhưng chi phí này lại không được tính vào giá thành sản phẩm. Do những nhận định lệch lạc này, chi phí ẩn của hệ thống nông nghiệp thực phẩm được ước tính khoảng 10 nghìn tỷ đô la.
Hệ thống nông nghiệp thực phẩm hiện tại không còn phù hợp khi áp lực cho ngành này ngày càng lớn. Vì vậy, đã đến lúc suy nghĩ lại về cách tiếp cận nông nghiệp của chúng ta. Dân số tăng, đất canh tác hạn hẹp, biến đổi khí hậu là những thách thức lớn mà ngành nông nghiệp đang phải đối mặt. Chúng ta cần sản xuất đủ thức ăn cho mọi người, nhưng đồng thời phải bảo vệ môi trường và giảm thiểu khí thải nhà kính.
Để đảm bảo tương lai cho các thế hệ sau, chúng ta cần thay đổi cách tiếp cận nông nghiệp, chuyển sang các phương pháp canh tác bền vững. Việc đầu tư vào sức khỏe của đất không chỉ là một lựa chọn mà còn là một sự cần thiết. Có nhiều phương pháp canh tác bền vững có thể giúp chúng ta giải quyết những vấn đề này, như nông nghiệp bảo tồn, quản lý đồng cỏ hiệu quả, sử dụng phân bón hợp lý. Ví dụ, đất có thể hấp thụ khoảng 1 tỷ tấn carbon rắn mỗi năm một cách hiệu quả về chi phí.
Tiềm năng của Thanh toán cho Dịch vụ Hệ sinh thái (PES)
Để giảm lượng khí thải từ đất mà không làm giảm khả năng phục hồi và năng suất, cần có các khuyến khích kinh tế phù hợp để khuyến khích áp dụng các thực hành nông nghiệp thông minh về khí hậu. Thanh toán cho Dịch vụ Hệ sinh thái (Payment for Ecosystem Services – PES) là một cách để trả tiền cho nông dân khi họ áp dụng thực hành quản lý đất bền vững, giúp nông dân tạo ra doanh thu – trong bối cảnh nhiều người đang vật lộn để kiếm sống, chưa kể đến việc quản lý môi trường.
Theo hệ thống này, thị trường carbon cung cấp một nền tảng để khuyến khích nông dân chuyển đổi sang các phương pháp canh tác thân thiện với môi trường. Thị trường carbon là nơi mà các công ty, tổ chức có thể mua bán tín chỉ carbon. Nông dân sẽ được cấp tín chỉ này khi họ thực hiện các hoạt động giúp giảm lượng khí thải carbon hoặc tăng khả năng hấp thụ carbon của đất. Việc mua bán này sẽ khuyến khích nông dân áp dụng các phương pháp canh tác bền vững, góp phần bảo vệ môi trường.
Thách thức và giải pháp
Thật không may, thị trường carbon hiện đang bị hạn chế bởi các hệ thống đo lường, báo cáo và xác minh không đầy đủ. Các hệ thống này rất quan trọng để đảm bảo rằng các khoản thanh toán dựa trên việc giảm phát thải thực tế, có thể định lượng được lượng khí thải nhà kính hoặc lượng carbon được hấp thụ.
Trong khi khoa học đang phát triển các hệ thống đo lường mạnh mẽ, có thể thực hiện các bước thực tế để thúc đẩy và mở đường cho một thị trường Thanh toán cho Dịch vụ Hệ sinh thái thịnh vượng.
Một cách tiếp cận khác là chuyển từ việc chỉ dựa vào việc đo lường kết quả thực tế sang đánh giá các lợi ích môi trường dự kiến. Chương trình Dự trữ Bảo tồn của Hoa Kỳ và Chương trình Phát triển Nông thôn của Liên minh Châu Âu là hai ví dụ về các sáng kiến cung cấp các ưu đãi tài chính như vậy cho nông dân, đặt ra các mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính trong vô vàn dịch vụ hệ sinh thái khác. Theo USDA, chẳng hạn, riêng Chương trình Dự trữ Bảo tồn góp phần giảm thiểu hơn 12 megaton CO2 tương đương hàng năm và có thể trả cho nông dân tới 1,77 tỷ đô la trong quá trình này.
Một bước quan trọng khác là trang bị và chuẩn bị cho nông dân kiến thức, thông tin và công nghệ để nắm bắt một tỷ lệ cao lợi ích khi PES trở thành chính thống. Điều đó bao gồm cung cấp một gói hỗ trợ để giúp nông dân tận dụng quá trình chuyển đổi, kết hợp tài chính với hỗ trợ kỹ thuật và thu thập dữ liệu cơ bản.
Trong quá trình này, các nhà hoạch định chính sách và nhà đầu tư phải xác định và giải quyết các sự đánh đổi phức tạp: giữa sinh kế, an ninh lương thực và mục tiêu khí hậu; các dịch vụ hệ sinh thái xung đột; và các loại khí nhà kính khác nhau.
Sự nhất quán về chính sách là rất quan trọng
Muốn biến nông nghiệp thành một ngành sản xuất bền vững và hiệu quả, chúng ta cần có những chính sách công phù hợp. Hiện nay, hỗ trợ toàn cầu cho nông nghiệp trung bình hơn 650 tỷ đô la hàng năm, nhưng phần lớn số tiền này lại được sử dụng vào các chương trình gây hại cho môi trường như trợ cấp phân bốn hóa học và khuyến khích canh tác đơn vị. Điều này không chỉ lãng phí ngân sách mà còn làm suy giảm chất lượng đất.
Vậy làm thế nào để thay đổi tình hình này? Câu trả lời nằm ở việc điều chỉnh các chính sách hiện hành. Thay vì tiếp tục hỗ trợ các hoạt động gây hại, chúng ta nên chuyển hướng sang thưởng cho những nông dân áp dụng các phương pháp canh tác bền vững, giúp cải thiện độ phì nhiêu của đất và giảm thiểu khí thải nhà kính.
Một ví dụ điển hình là việc liên kết trợ cấp phân bón với việc áp dụng các thực hành quản lý đất tốt nhất. Điều này không chỉ bảo vệ môi trường mà còn giúp nông dân tăng năng suất và lợi nhuận. Ngân hàng Thế giới đã hỗ trợ nhiều quốc gia như Malawi, Bangladesh và Tanzania trong việc thực hiện chính sách này. Bằng cách điều chỉnh các chính sách công, chúng ta có thể tạo ra một nền nông nghiệp vừa bền vững vừa hiệu quả.”
Tiến bộ vượt bậc trong quá trình chuyển đổi
Thế giới đang chứng kiến những bước tiến đáng kể trong việc chuyển đổi sang các hệ thống nông nghiệp bền vững. Một trong những ví dụ điển hình là việc áp dụng mô hình thanh toán dịch vụ hệ sinh thái (PES), tức là trả tiền cho nông dân để cải thiện sức khỏe đất. Đây không chỉ là một giải pháp kinh tế hiệu quả mà còn là một giải pháp lâu dài mang lại lợi ích to lớn cho cả cộng đồng và toàn cầu.
Tuy nhiên, để thực hiện thành công mô hình PES, các quốc gia cần phải vượt qua nhiều thách thức, từ việc xây dựng hệ thống đo lường và báo cáo hiệu quả cho đến việc thay đổi nhận thức của người dân. Nếu làm được điều này, PES sẽ thực sự cách mạng hóa ngành nông nghiệp, góp phần bảo vệ đất đai và đảm bảo an ninh lương thực.”.
Nguồn: Fatma Rekik & Joshua Gill
